ΜΝΗΜΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ |
Χάρης Καρδερίνης Κυρίες, δεσποινίδες και κύριοι, Είμαι ο Χαρίτος Νικολάου Καρδερίνης, γεννήθηκα το 1933 στην Κωνσταντινούπολη. Το 1951 αποφοίτησα από το επιστημονικό τμήμα του Ζωγραφίου Λυκείου και μετά την στρατιωτική μου θητεία έως το τέλος του 1970 ασχολήθηκα με την εμπορία φαρμάκων. Εγκαταστάθηκα με την οικογένειά μου στην Αθήνα το 1971 συνεχίζοντας και στην Αθήνα να εργάζομαι ως στέλεχος σε μεγάλες ξένες φαρμακοβιομηχανίες. Πρώτα από όλα θέλω να ευχαριστήσω τον κ. Νικόλαο Μητρογιαννόπουλο που έδειξε το μεγάλο ενδιαφέρον να ενώσει αυτές τις ταινιούλες που θα δείτε και να δημιουργήσει αυτό το ιστορικό ντοκουμέντο. Ο Κώστας Κουτέλας που γύρισε αυτές τις ταινιούλες από το 1950 έως το 1975 είναι ομογάλακτος και πρώτος εξάδελφος του πατέρα μου Νικολάου Καρδερίνη. Σήμερα θα προσπαθήσω χωρίς να σας κουράσω να σας ενημερώσω για το τι θα παρακολουθήσετε στην οθόνη. Αρχίζοντας, σας πληροφορώ ότι είμαι και Πριγκηπιανός. Η Πρίγκηπος είναι το μεγαλύτερο νησί από τα 9 νησιά που βρίσκονται σπαρμένα στη θάλασσα του Μαρμαρά (Ελλήσποντος) και ονομάζονται Πριγκηπόνησα. Ονομασία που πήραν από τα πριγκιπόπουλα του Βυζαντίου τα οποία οι βασιλείς για να τα τιμωρήσουν τα εξόρισαν σε αυτά τα νησιά. Φεύγοντας με το πλοίο από το λιμάνι της Πόλης, συναντούμε το πρώτο νησί που κατοικείται την Πρώτη (στα Τούρκικα ονομάζεται Kinali Ada , δηλαδή το νησί με το κόκκινο χώμα). Απέχει περίπου 9 ναυτικά μίλια από την Πόλη. Οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν Αρμένιοι και Ρωμιοί. Όπως και οι παραθεριστές του. Πίσω από την Πρώτη, και σε απόσταση διαγωνίως από την Πόλη περίπου 10-11 ναυτικά μίλια, βρίσκονται τα ακατοίκητα νησιά Οξιά και Πλάτη. Το δεύτερο κατοικημένο νησί είναι η Αντιγόνη (στα Τούρκικα Burgaz Ada ) το οποίο είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί από τα 9 νησιά. Κατοικείτο από πολλούς Ρωμιούς και το καλοκαίρι από Εβραίους παραθεριστές. Απέναντι ακριβώς από την Αντιγόνη και σε απόσταση περίπου 300 μέτρων υπάρχει το νησάκι Κουτάλα (στα Τούρκικα Kasik Adasi ) το οποίο κατοικείται από τον ιδιώτη που το έχει αγοράσει. Το τρίτο κατοικημένο νησί είναι η Χάλκη ( Heybeli Ada , δηλαδή δισάκι επειδή το νησί αποτελείται από δύο λόφους και μοιάζει στο χάρτη σαν δισάκι) το οποίο είναι το δεύτερο σε μέγεθος νησί. Στον ένα λόφο είναι το κτίριο της Εμπορικής μας Σχολής που μετονομάστηκε σε Ναυτική Σχολή και στον άλλο λόφο υπάρχει το κτίριο της Ιεράς Θεολογικής Σχολής η οποία τώρα δεν λειτουργεί. Οι πλειονότητα των κατοίκων ήταν Μωαμεθανοί. Οι υπόλοιποι κάτοικοι αποτελούνταν από τους μειονοτικούς (Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι). Το τέταρτο νησί που κατοικείται είναι η Πρίγκηπος. Είναι το μεγαλύτερο σε έκταση νησί από τα 9 νησιά (στα Τούρκικα B u y u k Ada ,δηλαδή μεγάλο νησί). Η Πρίγκηπος απέχει από την Πόλη 12 ναυτικά μίλια. Το χειμώνα είχε 2.000-3.000 κατοίκους και το καλοκαίρι 12.000-15.000 κατοίκους. Στο νησί υπάρχουν τα εξής τρία μοναστήρια, του Αγίου Νικολάου στην πεδιάδα στο Μαντέμι, του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά στον υψηλότερο λόφο και του Σωτήρος Χρηστού στον δεύτερο υψηλότερο λόφο. Στις επετείους γινόταν μεγάλα πανηγύρια ενίοτε με την παρουσία του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Αθηναγόρα. Υπάρχει ένα θαυματουργό αγίασμα των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην περιοχή Γλώσσα που αναβλύζει γλυκό νερό ακριβώς δίπλα στην θάλασσα με ένα πολύ μικρό εκκλησάκι και ένα χειροποίητο μαρμάρινο εικόνισμα ίσως από την εποχή του Βυζαντίου. Υπάρχουν ακόμα οι εξής δύο εκκλησίες, η Κοίμηση της Θεοτόκου που την αντικρίζεις όταν κατέβεις από το πλοίο και περπατήσεις 200 μέτρα από την αποβάθρα και ο Άγιος Δημήτριος που βρίσκεται στην περιοχή Πλάτανος και είναι ο Μητροπολιτικός Ναός των Πριγκηπονήσων. Επ' ευκαιρίας κάνω μία παρένθεση για να σας ενημερώσω ότι απαγορεύονται τα αυτοκίνητα στα νησιά εκτός των οχημάτων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας και των Ασθενοφόρων. Για το λόγο αυτό ως μέσο συγκοινωνίας χρησιμοποιούνται τα ιππήλατα αμαξάκια. Πίσω από το λόφο του Χρηστού σε άλλον λοφίσκο υπάρχει το Ορφανοτροφείο μας. Δωρεά της Ε. Ζαΐμη. Ένα ξύλινο οικοδόμημα, κόσμημα αρχιτεκτονικής, το οποίο δυστυχώς σήμερα είναι ακατοίκητο και πλήρως εγκαταλελειμμένο. Οι Πρίγκηπος έχει δύο ακτές λουομένων (πλαζ). Η ακτή του Μήλου και η ακτή του Γεωργούλη. Είχε πέντε ξενοδοχεία και τη λέσχη «Ανατολή» που τότε ήταν μέλη οι πολλοί εύποροι από τους μειονοτικούς και τους Μωαμεθανούς. Το καλοκαίρι στον κήπο της λέσχης διοργανώνονταν υπερπολυτελείς δεξιώσεις. Απένατι και πλαγίως της Πριγκήπου υπάρχει το νησί Αντιρόβυθος (στα Τούρκικα, Sedef Adasi ). Απέχει από την Πρίγκηπο μόλις 500 μέτρα. Πριν από σαράντα χρόνια ήταν ακατοίκητο τελευταία όμως διάφορες οικοδομικές εταιρείες ξεκίνησαν να χτίζουν πολυκατοικίες και τώρα πλέον κατοικείται κυρίως από Μωαμεθανούς. Πίσω από την Πρίγκηπο και σε απόσταση ενός ναυτικού μιλίου είναι το τελευταίο νησί η Νιάνδρος. Ακατοίκητο νησί όπου πηγαίναμε και ψαρεύαμε με εξωλέμβιες βάρκες. Είχε πολλές ψαροφωλιές με λυθρίνια, χελιδονόψαρα και περάσματα με τσαπαρί. Ιδιαιτέρως προς το Φθινόπωρο ψαρεύαμε πολλά σταυρίδια και κολιούς τα οποία μοιράζαμε σε όλη τη γειτονιά. Την χρονική περίοδο που έχουν γυριστεί αυτές οι ταινιούλες, η θάλασσα του Μαρμαρά ήταν γεμάτη από πολλά είδη ψαριών. Επίσης είχε πάρα πολλούς αστακούς, μεγάλα καβούρια (εμείς στην Πόλη τα ονομάζαμε παγούρια και τα μαζεύαμε τις νύκτες με πυροφάνι). Νοστιμότατες γαρίδες, χελιδονόψαρα, χάνους, παλαμίδες και μύδια που έφταναν σε μέγεθος μία παλάμη χεριού. Αυτή ήταν και η αιτία οι περισσότεροι να έχουμε το ψάρεμα σαν χόμπι. Δυστυχώς όμως όπως τώρα έχω πληροφορηθεί, τα εργοστάσια τα οποία έχουν κτιστεί στην Ανατολική Πλευρά της Πόλης έχουν μολύνει τη θάλασσα του Μαρμαρά και τώρα έχουν μείνει μόνο μερικά είδη από αφρόψαρα. Τα νησιά, Αντιγόνη, Χάλκη και Πρίγκηπος ήταν καταπράσινα από τα πολύ ωραία πεύκα που φύονταν από του λόφους μέχρι τις ακρογιαλιές. Η πολυπληθής οικογένεια μας ήταν το ίδιο συνδεδεμένη ανεξάρτητα αν η συγγένεια ήταν 1 ου ή 4 ου βαθμού. Τις επετείους, γενέθλια, ονομαστικές εορτές που είχαμε κατά την καλοκαιρινή περίοδο τις εορτάζαμε με όλους τους συγγενείς και φίλους στα εξοχικά κέντρα του Χρηστού και του Αγίου Γεωργίου. Ακόμα θυμάμαι με τι χαρά και ευχαρίστηση ετοίμαζαν οι νοικοκυρές τους διάφορους μεζέδες και τα πολίτικα φαγητά που γινόταν ανάρπαστα στο τραπέζι του γλεντιού. Μετά το φαγητό άρχιζε το γλέντι με Καλαματιανούς χορούς και Χασάπικα και στο πικάπ ακούγαμε τα τραγούδια του Νίκου Γούναρη. Το γλέντι τελείωνε με το τάβλι που έπαιζαν οι άντρες. Στην ταινία θα δείτε το κότερο « Ipar » το οποίο είχε το όνομα του εφοπλιστή ιδιοκτήτη του και το οποίο νοίκιαζε η οικογένειά μας για να εκδράμουμε στα νησιά και τη θάλασσα του Μαρμαρά. Ο πατέρας μου και ο θείος μου ήταν επαγγελματίες ανθοπώλες με καταστήματα στην Πόλη (ο πατέρας μου) και στην Άγκυρα (ο θείος μου). Ο θείος μου αναλάμβανε την κατασκευή των στεφανιών που κατέθεταν, στο Ηρώο του Ταξίμ στην Πόλη και στο Μαυσωλείο του Κεμάλ Αταρούκρ στην Άγκυρα, κατά την επίσκεψη τους αρχηγοί ξένων κρατών και διπλωμάτες. Στο τέλος θα παρακολουθήσετε την απονομή των πτυχίων στους εφέδρους αξιωματικούς του 1952 στην Άγκυρα στην οποία συμμετέχω και εγώ ως έφεδρος αξιωματικός. Μου δίνει μεγάλη χαρά η πιθανότητα αυτές οι περιγραφές που σας έκανα να σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα τις εικόνες που θα δείτε μέσα από αυτή την ταινία. Ευχαριστώ για την προσοχή σας.
«Είναι δε αύται η Πρώτη, η Αντιγόνη, η Χάλκη και η Πρίγκιπος....» Ερασιτεχνικά φιλμ: συλλογή Κωνσταντίνου Κουτέλα (Στιγμιότυπα από τη ζωή μιας οικογένειας Ελλήνων στην Πρίγκιπο: 1950-1975) Κυρίες και Κύριοι, Θα πρότεινα να ξεκινήσουμε τη σημερινή εκδήλωση με μια συμφωνία: να συμφωνήσουμε πως δεν πρόκειται να προβάλλουμε το σίκουελ της «Πολίτικης κουζίνας» ή μια απομίμησή της. Κατά συνέπεια, και εγώ δεν πρόκειται να γίνω διάσημος ή να κάνω ρεκόρ εισιτηρίων και εσείς δεν θα δείτε μια άρτια καλλιτεχνικά δουλειά ή μια υπόθεση θεμελιωμένη στους παγιωμένους νόμους της δραματουργίας, με αρχή, μέση και τέλος. Θα δείτε -ορισμένοι πιθανόν το θυμούνται από την πρώτη παρουσίαση της εταιρίας «των Ανωνύμων» στον ίδιο χώρο πριν από δύο χρόνια- τον αντίποδα της επίσημης κινηματογραφίας: κατακερματισμένο αρχειακό υλικό, που η ενότητά του είναι ακριβώς αυτή η έλλειψη ενός ενιαίου σώματος. Η ιστορία του συγκροτείται από την πρόθεσή του να μην αφηγηθεί καμία ιστορία, αλλά να καταγράψει φευγαλέες στιγμές με πλάνα ασταθή, αβέβαια, φλου, άλλοτε περισσότερο άλλοτε λιγότερο αποδεκτά από αισθητικής απόψεως. Με άλλα λόγια θα παρακολουθήσετε αποσπάσματα ερασιτεχνικών φιλμ, γυρισμένα από τον κύριο Κωνσταντίνο Κουτέλα. Η ιδιαιτερότητά τους; Είναι φιλμ που προέρχονται από έναν Έλληνα της Πόλης, είναι φιλμ στα οποία παρουσιάζονται αυθεντικά και όχι δραματοποιημένα στιγμιότυπα της ζωής των Ελλήνων της Πόλης και, κυρίως, είναι- κατά πάσα πιθανότητα- το πρώτο φιλμ Έλληνα της Πόλης που έχουμε στη διάθεσή μας. Ο Κωνσταντίνος Κουτέλας γεννήθηκε το 1913 στην Κωνσταντινούπολη. Εργάστηκε ως ανθοπώλης. Εκμεταλλευόμενος ορισμένες ευνοϊκές ρυθμίσεις του Κεμάλ για όσους μετέφεραν την έδρα της εταιρίας τους στην πρωτεύουσα, ανοίγει επιχείρηση στην Άγκυρα, δίπλα στα ειδικά καταστήματα αφορολογήτων ειδών για τους Αμερικανούς, τα P Χ. Καθώς από το 1950 και μετά ανακαλύπτει το «χόμπι» της κινηματογράφησης, τα PX τον διευκολύνουν προκειμένου να βρίσκει φιλμ και τον απαραίτητο εξοπλισμό σε χαμηλότερες τιμές. Οι ταινίες που γυρίζει έως και το 1977, οπότε και εγκαθίσταται μόνιμα στην Ελλάδα ουσιαστικά αποτελούνται από: α) οικογενειακές συγκεντρώσεις, κυρίως γιορτές στον Άγιο Γεώργιο της Πριγκίπου β) επίσημες τελετές στις οποίες μπορούσε να παρευρίσκεται, δίπλα σχεδόν στους επισήμους, εξαιτίας του επαγγέλματός του, συνοδεύοντας δηλαδή τα στεφάνια και τα λουλούδια που προσφέρονταν στους εκάστοτε τιμώμενους ή προσκεκλημένους.
Κατά το διάστημα αυτής της τριακονταετίας η Τουρκία προσπαθεί να εξοικειωθεί με τον πολυκομματισμό. Το 1946 ιδρύθηκε το Δημοκρατικό Κόμμα (Ντεμοκράτ Παρτί) του Μεντερές, το οποίο και κυριαρχεί σε όλη τη δεκαετία του 1950. Οι γραφειοκράτες και οι στρατιωτικοί υποχωρούν, νέες τάξεις έρχονται στο προσκήνιο, δίνεται βάρος στην εκβιομηχάνιση και την αγροτική παραγωγή. Το 1952 η Τουρκία γίνεται μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ η συμφωνία για ίδρυση βάσεων στο έδαφος της υπογράφεται το 1954.Η εποχή αυτή, ενώ ξεκινάει με καλούς οιωνούς αναφορικά με τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας - η Βουλγαρία εξάλλου αποτελούσε το πρόβλημα των Τούρκων στα Βαλκάνια- οδηγεί στα Σεπτεμβριανά το 1955, αφετηρία για τον ξεριζωμό ενός μεγάλου τμήματος των Ελλήνων από την Πόλη. Στον αραβικό κόσμο ο σταθερός φίλος και σύμμαχος είναι το Ιρακ υπό την ηγεσία του Νουρί Αλ Σαϊντ. Η δεκαετία του 1950 θα κλείσει με τον Μεντερές να γλιτώνει ως εκ θαύματος από ένα αεροπορικό δυστύχημα στο Γκάτγουικ αλλά δια χειρός ανθρώπινης να χάνει την εξουσία, με πραξικόπημα, το 1960, και τη ζωή του ένα χρόνο αργότερα. Η κυβέρνηση των στρατιωτικών, υπό την ηγεσία του στρατηγού Γκιουρσέλ, και την σκιώδη επίδραση του Τουρκοκύπριου Αλπσασλάν Τουρκές, μένει στην εξουσία ένα χρόνο. Μετά την επάνοδο στην νομιμότητα το κοινοβουλευτικό καθεστώς χαρακτηρίζεται από ασταθή κυβερνητικά σχήματα συνεργασίας καθώς και τη συνταγματική επικύρωση της παρέμβασης του στρατού στην πολιτική ζωή με την ίδρυση του «Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας». Από το 1965 ωστόσο και μετά αναδύονται νέοι ηγέτες, οι Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και Μπουλέντ Ετσεβίτ, ο πρώτος διάδοχος του Μεντερές μέσα από τις τάξεις του Κόμματος Δικαιοσύνης (το «Δημοκρατικό Κόμμα» έχει κηρυχθεί παράνομο μετά το πραξικόπημα του 1960) και ο δεύτερος υποστηριζόμενος από τον Ισμέτ Ινονού στο Ρεμπουπλικανικό Λαϊκό Κόμμα. Στο πεδίο της διεθνούς πολιτικής το 1964 οξύνονται οι σχέσεις Ελλάδος –Τουρκίας με αιτία το Κυπριακό, το 1967 οι δύο χώρες πάλι βρίσκονται στα πρόθυρα της σύγκρουσης και εφτά χρόνια αργότερα πραγματοποιείται η εισβολή και η διχοτόμηση της Κύπρου. Στα χρόνια της δεκαετίας του ΄70, τέλος, ιδρύονται διάφορα αριστερά κόμματα και οργανώσεις, ορισμένα από τα οποία, θα επιλέξουν το δρόμο της «ένοπλης προπαγάνδας», με άλλα λόγια των τρομοκρατικών επιθέσεων. Από την άλλη πλευρά αναπτύσσεται το αντικομουνιστικό μένος, ενώ εξαπολύονται πογκρόμ κατά της αριστεράς, ειδικά μετά τη δολοφονία του Ισραηλινού πρόξενου στην Πόλη, το 1971. Οι νεκροί από πολιτική βία αυξάνονται, το 1975 ιδρύεται ο ASALA («Ο Αρμενικός Μυστικός Στρατός για την Απελευθέρωση της Αρμενίας»), το 1978 το PKK από τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ενώ οι εθνικιστές εκπαιδεύουν τις δικές τους ομάδες που τελούν υπό καθεστώς αστυνομικής προστασίας, ειδικά το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Τουρκές με αιχή του δόρατος τους διαβόητους «Γκρίζους Λύκους». Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το κλίμα μέσα στο οποίο ζουν οι Έλληνες στην Τουρκία, από το 1950 και μετά, εξαιτίας του οποίου οδηγούνται σταδιακά, εκόντες άκοντες, στην Ελλάδα. Παρακολουθώντας τα φιλμ του Κ. Κουτέλα έχω την εντύπωση ότι ο απόηχος των γεγονότων αποτυπώνεται έμμεσα στην εικόνα, στα θέματα. Αρχίζει να κινηματογραφεί με τη διάθεση να καταγράψει το τι συμβαίνει γύρω του. Σταδιακά όμως η κινηματογράφηση μοιάζει να συρρικνώνεται, να γίνεται πιο εσωστρεφής, παύει να υπάρχει ο δημόσιος βίος. Η κάμερά του στέκεται στα μέλη του πιο στενού περιβάλλοντος, στην οικογένεια και στο τέλος αρκείται σε νατουραλιστικές αποτυπώσεις ταξιδιών. Άδεια τοπία χωρίς ανθρώπους, που περισσότερο από περιγραφές αποτελούν έναυσμα για αναμνήσεις. Να σημειώσουμε εδώ ότι καθώς τα ερασιτεχνικά φιλμ, έπρεπε να σταλούν στο εξωτερικό για να εμφανιστούν, κατά την επιστροφή τους-είναι μια πληροφορία που μου έχει δώσει ο ίδιος, ελέγχονταν, λογοκρίνονταν στο τελωνείο. Αυτό μπορεί να δίνει μια εξηγήση. Τα φίλμ ήταν βουβά, έγχρωμα και όλα standard 8. Λόγω του ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ακόμη μηχάνημα που να επιτρέπει το τελεσινέ των 8 χιλιοστών με τη μέθοδο του «σκαναρίσματος», η μεταφορά τους σε βίντεο έγινε με τη διαδικασία της προβολής σε οθόνη, αφού πρώτα οι ταινίες είχαν ελεγχθεί και είχαν αποκασταθεί από τον κ. Τάσο Αδαμόπουλο, στα εγαστήρια της Ταινιοθήκης. Παρ' όλ' αυτά η συγκεκριμένη διαδικασία αυξάνει τους κινδύνους για μια πιθανή καταστροφή τμήματος του υλικού αλλά και επιτείνει τα όποια προβλήματα στην εικόνα. Δυστυχώς δεν υπήρχε άλλη δυνατότητα εντός των συνόρων. Αυτό θα παρακαλούσα να το λάβετε υπόψη σας κατά τη διάρκεια της προβολής: το ότι δηλαδή σε μερικές περιπτώσεις ό,τι γίνεται γίνεται με ατέλειες αλλά έστω κι έτσι πραγματοποιείται εναντίον των συνθηκών. Η επέμβασή μου στο μοντάζ υπήρξε περιορισμένη. Επέλεξα να «παγώσω» την εικόνα σε κάποιες περιπτώσεις, προκειμένου να δοθούν πληροφορίες ή να προσδιοριστούν ορισμένα από τα πρόσωπα που παρουσιάζονται. Πρόσθεσα επίσης μουσική, προκειμένου να διευκολύνω την παρακολούθηση. Μ' αυτόν τον τρόπο εξάλλου, τοποθετώ υποδόρια ένα δικό μου σχόλιο πάνω στις εικόνες έτσι, ώστε να κάνετε και εσείς το δικό σας. Δε θέλησα να επιμείνω στις σχέσεις συγγένειας ή σε μια εξαντλητική καταγραφή όλων όσοι εμφανίζονται στα αποσπάσματα που θα παρακολουθήσετε. Το σκεπτικό μου ήταν ότι δεν ενδιαφέρει τόσο ποια σχέση είχε, για παράδειγμα, ο Ραφαήλ Μπεσουάν με τον Νίκο Καρδερίνη, όσο το να αποτυπωθεί αυτός ο μαγικός συγχρωτισμός διαφορετικών ανθρώπων, πολιτισμών και νοοτροπιών γύρω από ένα «πολίτικο τραπέζι». Προτίμησα τέλος να μην ακολουθήσω μια αυστηρή χρονολογική σειρά στη διάταξη των επιμέρους αποσπασμάτων, γιατί είναι θραύσμαστα μνήμης. Και η μνήμη γνωρίζετε δε λειτουργεί γραμμικά. Ακόμη για έναν ακόμη λόγο: η πρόκληση που κάθε φορά έχω να αντιμετωπίσω χειριζόμενος τέτοιου τύπου υλικό είναι να μην κάνω τη δική μου ταινία. Ειδικά η συλλογή της οικογένειας Κουτέλα, θα προσφερόταν για τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για τη ζωή των Ελλήνων στην Πρίγκιπο, πάνω στη γραμμή των ντοκιμαντέρ του Πίτερ Φόργκατς. Ίσως συμβεί κάτι τέτοιο στο μέλλον. Αλλά για την ώρα εκείνο που προέχει δεν είναι να δείτε κάτι ολοκληρωμένο, μια ταινία δηλαδή υπογεγραμμένη από έναν σκηνοθέτη. Εκείνο που προέχει, κατά την άποψή μου, είναι τα φιλμ αυτά να μείνουν ανοικτά ως κείμενα, να προκαλούν ερωτήσεις όχι να δώσουν μία απάντηση σήμερα. Και οπωσδήποτε να συντελέσουν, ώστε και άλλοι από εσάς που ενδεχομένως έχετε στη διάθεσή σας τέτοιου τύπου «αρχειακό υλικό» να το φέρετε στην επιφάνεια, ερχόμενοι σε επικοινωνία με τους αρμόδιους φορείς. Να πω παρενθετικά ότι κατά την έρευνα που πραγματοποίησα για τα συγκεκριμένα φιλμ εντόπισα άλλες δύο συλλογές ερασιτεχνικών ταινιών από Έλληνες της Πόλης. Υπ' αυτή την έννοια, πριν ακόμη από κάθε παρουσίαση, τα φιλμ του κ. Κουτέλα εκπλήρωσαν ένα σημαντικό σκοπό. Από την πλευρά μου οφείλω να ευχαριστήσω τις οικογένειες Κουτέλα και Καρδερίνη για την διάθεσή τους να προβληθεί δημόσια, ένα ιδιωτικής φύσεως και χρήσεως υλικό. Πρέπει να αναγνωρίσω ότι τέτοιου είδους κινήσεις, αυτονόητες στο εξωτερικό αλλά σπάνιες στην Ελλάδα, δείχνουν και γενναιότητα και μια άλλη αντίληψη που διεκδικεί το προνόμιο στη μνήμη απέναντι σε εποχές και πρακτικές που επιβάλλουν την λήθη. Την ώρα που το κυρίαρχο αίτημα είναι τα πάντα να βγουν έξω από την ιστορία, να ξεχάσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα και γρηγορότερα. οι ερασιτεχνικές ταινίες που θα παρακολουθήσετε συντελούν στο να θυμηθούμε. Αυτό και μόνο νομίζω πως έχει τη σημασία του. Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω ειδικότερα την κυρία Δαμασκηνή Κουτέλα, την κυρία Ειρήνη Μιχαηλίδου, τον κύριο Χάρη Καρδερίνη, και τον κύριο Απόστολο Καρδερίνη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν αλλά και την υπομονή τους στην ταλαιπωρία που τους υπέβαλα με τις ερωτήσεις μου. Την κυρία Μαίρη Καρδερίνη για τις χρήσιμες επισημάνσεις, τον κύριο Γρηγόρη Πετρινιώτη, σκηνοθέτη και συγγραφέα του βιβλίου «Τούρκος Χριστιανός και Ορθόδοξος», για την ευγένεια και τη συμπαράστασή του. Την Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης για την προθυμία με την οποία δέχτηκε να μας φιλοξενήσει και όλους εσάς που ανταποκρινόμενοι στην πρόσκλησή μας βρίσκεσθε εδώ σήμερα. Άφησα για το τέλος τον δημιουργό αυτών των ταινιών. Οφείλω να ευχαριστήσω τον κύριο Κωνσταντίνο Κουτέλα, όχι μόνο επειδή γύρισε αυτά τα φιλμ, επειδή τα διαφύλαξε, ή επειδή βρίσκεται απόψε εδώ, μαζί μας. Κυρίως για μια του φράση που είπε όταν πρωτοσυναντηθήκαμε: «κάθε καλοκαίρι ταξιδεύω στην Πόλη». Επιβεβαιώνοντας αυτό που οι πάντες γνωρίζουμε αλλά ο ίδιος ευτυχεί να το ενσαρκώνει: το ότι η αγάπη για έναν τόπο μπορεί να ξεπερνάει και τις πολιτικές και τον χρόνο. Νίκος Μητρογιαννόπουλος Αθήνα, 26/02/2006
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
|